📰 Konkordat: jednostronny układ, który zobowiązuje tylko Polskę

⚖️ Umowa bez równowagi

Konkordat zawarty w 1993 roku to przykład umowy międzynarodowej, w której Polska zobowiązuje się do szeregu konkretnych działań na rzecz Kościoła katolickiego, podczas gdy Stolica Apostolska nie bierze na siebie żadnych symetrycznych zobowiązań. Jak wskazuje Rafał Betlejewski, twórca kampanii #KonkordOut, Polska nie miała nawet własnej konstytucji w momencie podpisania dokumentu. Tymczasem konkordat wymusza np. finansowanie katechezy, katolickich uczelni wyższych, opłacanie kapelanów i wspieranie katolickich szkół. Wszystko to bez prawa do nadzoru nad treściami nauczania i bez realnego wpływu państwa na funkcjonowanie instytucji kościelnych. Taka konstrukcja umowy stoi w sprzeczności z ideą suwerennego państwa prawa.

🔓 Polska traci, Kościół zyskuje

Zgodnie z obecnym brzmieniem konkordatu, państwo polskie m.in. uznaje kościelne małżeństwa, zapewnia możliwość nauczania religii w szkołach publicznych i wspiera finansowo uczelnie katolickie (np. KUL). Jednocześnie rezygnuje z jakiejkolwiek kontroli nad treścią katechezy czy programem uczelni, dając Episkopatowi wolną rękę. Oznacza to, że Kościół może korzystać z pieniędzy podatników bez obowiązku sprawozdawczości, co w przypadku każdej innej organizacji byłoby nie do pomyślenia. Taki brak wzajemności i transparentności stawia Kościół ponad innymi organizacjami społecznymi i obywatelskimi. Państwo – wbrew konstytucyjnej zasadzie równości – pełni w tej relacji rolę słabszego partnera.

🛑 Potrzeba nowej umowy albo wypowiedzenia starej

Czas spojrzeć prawdzie w oczy – konkordat z 1993 roku nie odpowiada ani dzisiejszym wartościom społeczeństwa obywatelskiego, ani standardom nowoczesnego prawa. Umowa, która tworzy systemową nierówność stron, powinna być renegocjowana lub wypowiedziana. Domagamy się, by nowe regulacje były oparte na zasadzie wzajemności, przejrzystości i poszanowania konstytucji RP. Jak zauważa Betlejewski – Polska przez 30 lat dojrzała jako społeczeństwo. Czas zrzucić brzemię politycznej zależności od jednej instytucji religijnej i zacząć pisać nowe zasady w imię świeckości, równości i wolności sumienia.