💰 Fundusz Kościelny – relikt PRL, narzędzie XXI wieku
Fundusz Kościelny to jedno z najbardziej kontrowersyjnych źródeł finansowania Kościoła katolickiego z budżetu państwa. Choć pierwotnie miał stanowić rekompensatę za przejęte przez państwo mienie kościelne w PRL-u, dziś działa na zupełnie innych zasadach – bez konkretnego mechanizmu rozliczania się z dotacji, bez kontroli wydatkowania i bez transparentności. Każdego roku Kościół otrzymuje z niego dziesiątki milionów złotych (np. 216 mln zł w 2023 r.), które są rozdzielane bez jasnych kryteriów i bez obowiązku przedstawiania publicznych sprawozdań. Co więcej – środki trafiają nie tylko na działalność duszpasterską, ale również na ubezpieczenia księży, emerytury duchownych czy konserwację obiektów, które – choć mają status zabytków – nadal są własnością Kościoła, nie państwa. Taki model narusza zasady uczciwego gospodarowania środkami publicznymi.
🏛️ Dotacje, remonty, kapelani – ukryte koszty miliardów
Oprócz Funduszu Kościelnego, Kościół katolicki otrzymuje wsparcie z dziesiątek innych źródeł: dotacji z Ministerstwa Kultury, Ministerstwa Edukacji, samorządów czy programów unijnych. Przykładem mogą być milionowe środki przekazywane na remonty kościołów, klasztorów, dworków biskupich czy muzeów diecezjalnych – często bez realnego nadzoru ze strony państwa. Inna niejawna forma wsparcia to etaty kapelanów w wojsku, szpitalach, więzieniach i policji – finansowane w całości z pieniędzy publicznych. W 2024 roku samo duszpasterstwo wojskowe pochłonęło ponad 20 mln zł. Choć obecność kapelana może być wartością duchową dla niektórych obywateli, to brak przejrzystości i raportowania tych kosztów budzi poważne wątpliwości w kontekście zasady równego traktowania wszystkich grup wyznaniowych oraz neutralności światopoglądowej państwa.
🔎 Potrzebujemy audytu, nie ślepego zaufania
W każdym demokratycznym państwie instytucje korzystające z pieniędzy publicznych powinny być poddawane pełnej i jawnej kontroli. Kościół katolicki, jako uprzywilejowany odbiorca wsparcia państwowego, nie może być wyjątkiem. Niestety, Polska przez dekady nie wypracowała skutecznych mechanizmów nadzoru nad środkami przekazywanymi Kościołowi. Brak obowiązku publikowania sprawozdań finansowych, niejawność umów i brak obywatelskiego dostępu do informacji powodują, że środki te mogą być wydatkowane niezgodnie z interesem publicznym. Potrzebny jest pełny audyt finansowania Kościoła z budżetu państwa, raportowanie dotacji oraz reforma Funduszu Kościelnego – a w dalszej perspektywie jego likwidacja. Nie chodzi o walkę z religią, lecz o obronę zasad państwa prawa, transparentności finansów publicznych i równości wobec prawa. Ślepa wiara w instytucję nie może zastąpić rzetelnej kontroli
